Dünya Festivalleri: Diwali Işıklarının Anlamı ve Kutlamaları

Diwali Nedir ve Neden Kutlanır?

Diwali, Hindistan ve birçok diğer ülkede kutlanan bir ışık festivalidir. Genelde Kasım ayının başlarında veya Ekim ayının sonlarında beş gün süren bir kutlama. Peki, niçin insanlar bu kadar büyük bir coşkuyla bu festivali kutluyor? Aslında Diwali, ışığın karanlığa galip geldiğini ve iyiliğin kötülüğü yendiğini simgeliyor. Hemen herkes, bu festivalin nasıl ortaya çıktığını merak eder. Esasen Hindu mitolojisine dayanır ve Tanrı Rama’nın şeytan kral Ravana’yı yendiği ve Ayodhya’ya geri döndüğü günü simgelemektedir. Bir nevi Ramazan Bayramı veya Noel gibi düşünülebilir; sevdiklerimizin etrafında toplandığı, köklerimize döndüğümüz bir zaman.

Bir keresinde, Hindistan’da bir arkadaşımın evine misafir olduğumda, Diwali kutlamalarına bizzat katılma şansım olmuştu. Işıkların ve renklerin yarattığı o atmosfer, buram buram huzur kokan bir ortam. Geceleri hazırlandıkları her bir lambanın, “diyaların”, pencerelerin eşiğinde nasıl dizildiğini görmek büyüleyiciydi. Bu lambaların anlamı, karanlık zamanlarda bile umudu nasıl koruduğumuzu hatırlatıyordu bana. Veya belki de ışığın gücünü. Sen de böyle bir festivalin parçası olmak ister misin, mesela?

Diwali’nin Beş Günü ve Anlamları

Birçok festival gibi Diwali de çok aşamalı kutlanır. Her gün farklı bir anlama sahip. İlk gün, ‘Dhanteras’, sağlık ve zenginlik tanrısı Dhanvantari’yi anmak için. Bu gün, alışveriş yapmak için en uygun zaman olarak kabul edilir. ‘Naraka Chaturdasi’, ikinci gün, kötülüğün yok edilmesini simgeler. Üçüncü gün ‘Lakshmi Puja’, en önemli gündür çünkü bolluk ve refah tanrıçası Lakshmi’nin onurlandırıldığı gündür, hani bizim Cuma namazımız gibi; en kalabalık gün.

Dördüncü gün ‘Govardhan Puja’ olarak kutlanır ve Krishna’nın etrafında dönüyor, ahır hayvanlarına iyi davranma vesilesiyle. Son olarak, beşinci gün ‘Bhai Dooj’ olup, kardeş sevgisinin önemini vurgular. Her bir gün, hem bireysel hem de toplumsal değerlerin nasıl harmanlandığını ve kutlandığını gösterir.

Diwali’de Işıkların Önemi

Diwali denince akla ilk gelen elbette ışıklar! Diyalar, yani küçük yağ lambaları, festivalin sembolüdür. Belki de en çok bu yüzden ‘İşıkların Festivali’ deniliyor. Peki, bu ışıkların gerçekten ne anlama geldiğini hiç düşündün mü? Aslında her bir lamba, bir umut ışığıdır. Kötülüğün verdiği karanlıkla savaşan iyiliğin sembolüdür. Bir yandan da, mevsimin kasvetinden uzaklaştıran bir enerji verir insana.

Gündüzleri bile ışıklarla dolup taşan bir ortamda olmak, ya da gece karanlık çökünce o lambaların etrafını sarıp sarmalaması… İşte bu atmosferi yakaladığında, Diwali’nin gerçekten ne anlama geldiğini hissetmeye başlıyorsun. Hani derler ya, “bir ışık yeter karanlığı dağıtmaya”, tam da bu!

Diwali Sırasında Yapılan Gelenekler

Diwali sırasında birçok gelenek, ritüel ve aktivite yer alır. Evlerin her köşesi temizlenip ışıklarla süslenir. İnsanlar, yeni kıyafetler edinir, sevdiklerine hediye alır ve özellikle tatlılar hazırlanır. Favori tatlar arasında ‘laddu’, ‘barfi’ ve ‘halwa’ gibi tatlılar yer alır. Gönül ister ki bunların hepsini kendi ellerinle yapaydım ama, her yıl kendime söz vermeme rağmen yine hazır alıyorum…

Küçük çaplı havai fişek gösterileri de bu geleneklerin bir parçasıdır ancak çevresel etkileri göz önüne alındığında, son yıllarda birçok kişi daha doğal ve sessiz kutlamaları tercih etmeye başladı. E, dikkat etmek lazım sonuçta. Kendi çocukluğuma döndüğümde, her bayram kendi ellerimizle yaptığımız pasta-börekleri, birlikte toplandığımız o keyifli zamanları hatırlıyorum. Bu ritüeller, işte tam da o anları yaşatıyor insana.

Diwali ve Sosyal Önemi

Diwali sadece dini bir festival değil, aynı zamanda sosyal bir önemi var. Aile bağlarını güçlendiren, komşularla olan ilişkileri pekiştiren bir zamandır. Bu nedenle, Diwali esnasında Hindistan’da birçok insan memleketlerine döner, tıpkı bizim bayramlarda şehirlerin boşalması gibi. Herkesin bir arada olduğu bir ortam, toplumsal uyumun en güzel örneklerinden biri.

Bir defasında, Hindistan’dayken bunu bire bir yaşadım. Arkadaşımın ailesiyle vakit geçirmek, onların sofralarında bulunmak, bana gösterdikleri misafirperverlik gerçekten unutulmazdı. Aklımda hep “Komşusu açken tok yatan bizden değildir” sözü ile özdeşleştirdiğim bir deneyim oldu.

Diwali’nin Küresel Etkisi

Diwali, sadece Hindistan’da değil, dünya genelinde birçok ülkede kutlanır. Gerek Hint diasporası gerekse Hindu olmayan birçok kişi, bu festivale katılım sağlıyor. Mesela, Londra’nın bazı bölgelerinde sokakların bu dönemde nasıl ışıl ışıl olduğunu gördüğümde, gerçekten etkilenmiştim. Küreselleşmenin bir getirisi olarak, farklı kültürleri ve gelenekleri daha sık deneyimleme şansımız oluyor ve bu gerçekten harika bir şey.

Yurt dışında çalışan biri olarak, farklı kültürlerle iç içe olmak bana büyük bir perspektif kazandırdı. Tabi bu sırada “Türk kahvesi olmadan olmaz” diyerek, kendimce ufak kaçamaklarda yapmadım değil. Ama hangi kültürde olursanız olun, Diwali gibi festivallerin bu sıcaklığını hissetmek, yabancı bir diyarda bile insanı evinde hissettiriyor.

Diwali’den Alınacak İlham

Diwali’nin bence en güzel yanı, bize umut vermesi. İşlerin kötü gittiği anlarda bile, bir ışık yakmanın önemini öğrendiğimiz bir zaman dilimi. Belki sen de gündelik yaşamında zor zamanlar geçiriyorsun ama bu festivalin ruhu, içimizdeki umudu canlı tutmanın önemini hatırlatıyor. Her lamba, hayatımızdaki zor zamanları alt edebileceğimizin bir işareti aslında.

Denemek istersen, evde küçük bir köşe yaratıp, alacağın birkaç mum veya ışık ile kendi ‘Diwali’ anını yaratabilirsin. Benim için böyle anlar, yoga veya meditasyon yaparken harika bir atmosfer oluşturuyor. Sen de dene ve içindeki o ışığı fark et. Unutma, umut biterse her şey biter, sözü boşuna söylenmemiş.