Çağrı Sahteciliği Nedir, Nasıl Korunuruz?

Telefonunuz çaldı. Ekranda bankanızın müşteri hizmetleri, hatta yakın bir akrabanızın numarası görünüyor. Çağrı Sahteciliği Nedir İçiniz rahat bir şekilde aramayı yanıtlıyorsunuz, ancak karşıdaki ses tanıdık gelmiyor. O kişi size, adınızın bir suça karıştığını, hesabınızın tehlikede olduğunu ya da acil bir ödeme yapmanız gerektiğini söylüyor. Bu senaryo, ne yazık ki çağrı sahteciliği adı verilen ve modern dolandırıcılık yöntemlerinin en yaygınlarından biri haline gelen bir tehdidin başlangıcıdır.

Bu yazı, sadece bir uyarı metni değil, bu tehlikeyi tüm yönleriyle anlamanız ve kendinizi koruma altına almanız için bir rehber niteliğindedir. Dolandırıcıların kullandığı teknolojik hilelerden psikolojik manipülasyon taktiklerine, bireysel korunma yöntemlerinden yasal süreçlere kadar konunun her detayını inceleyeceğiz.

Çağrı Sahteciliği (Call Spoofing) Nedir ve Nasıl Mümkün Oluyor?

Çağrı sahteciliği, dolandırıcıların arayan kimliği bilgisini, yani arayanın numarasını ve/veya adını, gerçekte ait olmadığı başka bir numara veya isimle değiştirmesi anlamına gelen bir teknoloji hilesidir. Bu teknik, aranan kişinin ekranında tanıdık veya güvenilir bir numaranın görünmesini sağlayarak ilk savunma kalkanının kırılmasına yol açar. Bir banka numarası, bir kamu kurumu hattı, hatta kendi numaranız bile bu yöntemle taklit edilebilir. Bu sayede, mağdur aramanın meşru olduğunu düşünür ve dolandırıcının tuzağına düşmeye daha yatkın hale gelir.   

Bu teknolojinin yaygınlaşmasının ardında yatan temel neden, günümüz telekomünikasyon altyapısının temel bir güvenlik açığıdır. Sesli iletişimin büyük bir bölümü artık internet üzerinden “İnternet Üzerinden Ses Protokolü” veya kısaca VoIP (Voice over IP) adı verilen teknoloji sayesinde gerçekleşmektedir. VoIP’in temelini oluşturan SIP (Session Initiation Protocol) protokolü, arayan kimliği bilgisini dijital paketler halinde iletir, ancak bu bilginin doğruluğunu varsayılan olarak garanti etmez. Bu mimari zafiyet, dolandırıcıların gönderdikleri paketlerdeki arayan numarası bilgisini istedikleri gibi değiştirmelerine olanak tanır.

Tarihteki En Büyük Bilimsel Dolandırıcılıklar

Tarihsel olarak bakıldığında, çağrı sahteciliği başlangıçta yalnızca kolluk kuvvetleri veya tahsilat şirketleri gibi uzmanlaşmış grupların erişebildiği, özel dijital bağlantılarla yapılan bir uygulamaydı. Ancak 2004 yılında Star38.com gibi web arayüzlü hizmetlerin ortaya çıkması, bu teknolojiyi sıradan kullanıcıların bile kolayca erişebileceği hale getirdi. Dolandırıcılığın yaygınlaşmasının temel sebeplerinden biri bu teknolojik gelişmedir. Artık suç işleme potansiyeli olan bir araç, düşük maliyetle ve teknik bilgi gerektirmeden kitlesel olarak kullanılabilmektedir. Bu durum, suçun hacmini ve hızını katlanarak artırmaktadır. Eskiden “orange box” gibi özel cihazlarla yapılan bu eylem , günümüzde internet tabanlı platformlar üzerinden birkaç basit adımla gerçekleştirilebilir hale gelmiştir. Bu dönüşüm, çağrı sahteciliğini yalnızca bir teknolojik hileden öte, bir suç ekosisteminin merkezine yerleştirmiştir.   

Dolandırıcılar Bu Yöntemi Nasıl Kullanıyor?

Çağrı sahteciliği, tek başına bir dolandırıcılık aracı değildir; aslında asıl dolandırıcılığın başlaması için bir “geçit” görevi görür. Dolandırıcı, arayan numarasını manipüle ederek mağdurun zihnindeki ilk güven kalkanını kırar. Mağdur, aramayı güvenilir bir kaynaktan geldiğini düşünerek açtığı andan itibaren, dolandırıcılar insan psikolojisini hedef alan manipülasyon taktiklerini devreye sokar. Bu, dolandırıcılık senaryolarının başarısının yalnızca teknik bir beceriye değil, insan psikolojisini anlama ve yönlendirme yeteneğine de dayandığını gösterir. Suç, “numarayı yanıltmak”tan öte, “zihni yanıltmak”tır.

Dolandırıcıların en sık başvurduğu ve en başarılı olduğu senaryolar şunlardır:

• “Polis, Savcı, Hakim” Senaryosu – Çağrı Sahteciliği Nedir?: Bu yöntem, dolandırıcıların en sık kullandığı ve en etkili olduğu taktiklerden biridir. Genellikle korku ve panik yaratarak yaşlı bireyleri hedef alırlar. Mağdura, adının terör örgütü, suç şebekesi veya banka soruşturması gibi ciddi bir olaya karıştığını söyleyerek endişeye sevk ederler. Hatta 155 Polis İmdat hattı gibi resmi numaraları taklit ederek inandırıcılıklarını artırabilirler. Bu senaryonun amacı, mağdurun mantıklı düşünme yeteneğini köreltmek ve onu para transferi yapmaya ikna etmektir.   
• “Banka Personeli” ve “Sigorta Şirketi” Tuzağı Çağrı Sahteciliği Nedir?: Dolandırıcılar, bankanızın veya sigorta şirketinizin numarasını taklit ederek “hesap güvenliğiniz için”, “özel bir indirimden faydalanmanız için” veya “şüpheli bir işlem tespit edildiği için” aradıklarını söylerler. Bu bahane, mağdurdan kişisel ve finansal bilgilerini (kredi kartı numarası, parola, sosyal güvenlik numarası vb.) ele geçirmeyi amaçlar. Oysa bankalar veya sigorta şirketleri, zaten sahip oldukları bilgileri telefonda asla teyit etmenizi istemezler.   
• “Büyük Şirket” ve “Hediye Çekilişi” Dolandırıcılıkları Çağrı Sahteciliği Nedir?: Dolandırıcılar, Apple veya başka yüksek profilli bir markayı taklit ederek size müşteri memnuniyeti anketi yaptıklarını ya da “ücretsiz bir deneme” veya “büyük bir ödül” kazandığınızı iddia edebilirler. Bu senaryolarda amaç, sizden bir “ön ödeme” veya “kredi kartı bilgisi” alarak finansal dolandırıcılık yapmaktır.   

Dolandırıcılar, bu senaryoları uygularken, mağduru mantıklı düşünmekten alıkoymak için çeşitli psikolojik taktikleri ustalıkla kullanır:

• Aciliyet ve Korku Çağrı Sahteciliği Nedir?: En yaygın taktiklerden biridir. Dolandırıcı, mağduru “ya şimdi ya asla” diyebileceği bir duruma sokar. “Hemen şimdi para göndermezseniz oğlunuz hapse girecek” veya “Hesabınızı hemen düzeltmezseniz tüm paranızı kaybedeceksiniz” gibi tehditler, mağduru panikleyerek düşünmeden hareket etmeye iter. Eskişehir’de yaşanan bir olayda, dolandırıcılar bir çifte “eşinin üzerinde dinleme cihazı var, onunla sakın konuşma” yalanını söyleyerek, birbirleriyle iletişim kurmalarını engelleyip ayrı ayrı dolandırmışlardır. Bu örnek, aciliyet ve izolasyon taktiklerinin ne kadar etkili olduğunu göstermektedir.   
• Empati ve Büyük Vaatler Çağrı Sahteciliği Nedir?: Korku işe yaramadığında, dolandırıcılar empati duygusunu veya açgözlülüğü hedef alabilirler. Bir yardım kuruluşu gibi davranarak, doğal afetzedeler için bağış topladıklarını söyleyebilir ya da ücretsiz bir tatil veya büyük bir hediye vaadiyle sizden “kargo ücreti” gibi küçük bir ödeme talep edebilirler. Unutulmamalıdır ki, meşru bir hediye için asla önceden bir ücret talep edilmez. 

Bu dolandırıcılıkların temelinde, arayan kimliği sahteciliği (teknolojik hile) ve psikolojik manipülasyon (insan zafiyetini sömürme) arasında kurulan kusursuz bir bağlantı yatar. Telefon sahteciliği, dolandırıcının mağdura ulaşmasını ve ilk güven bariyerini aşmasını sağlarken, psikolojik taktikler asıl dolandırıcılık eylemini gerçekleştirir. Bu bütünleşik yapı, korunma stratejilerinin de hem teknolojik hem de davranışsal düzeyde olması gerektiği sonucunu doğurur.

Çağrı Sahteciliği Nedir?: Çağrı Sahteciliği Senaryoları ve Manipülasyon Taktikleri

Senaryo Adı	Kullanılan Taktik	Amaç	Örnek Cümle
“Polis-Savcı” Oyunu	Korku, Aciliyet, Otorite Taklidi	Para transferi, kişisel bilgi çalma	“Oğlunuz gözaltına alındı. Suç şebekesi isminizi kullanıyor. Hemen para göndermeniz gerekiyor.”
Banka Tuzağı	Aciliyet, Otorite Taklidi, Hediye Vaadi	Kişisel ve finansal bilgi çalma	“Hesabınızda şüpheli işlem tespit ettik. Güvenliğiniz için kart bilgilerinizi teyit etmemiz gerekiyor.”
“Büyük Şirket” Çekilişi	Hediye Vaadi, Otorite Taklidi	Kredi kartı bilgileri, abonelik dolandırıcılığı	“Müşteri memnuniyeti anketine katılarak ücretsiz tatil paketi kazandınız. Kargo ücreti için kart bilgilerinizi alabilir miyiz?”
Yardım Kuruluşu Dolandırıcılığı	Empati	Bağış adı altında para çalma	“Doğal afetzedeler için yardım topluyoruz. Küçük bir bağışla büyük bir fark yaratabilirsiniz.”

Korunma Kalkanınızı Nasıl Oluşturursunuz?

Telefon dolandırıcılığına karşı en güçlü savunma, bilgidir. Ancak bu bilgi, sadece tehdidi anlamakla kalmaz, aynı zamanda nasıl davranmanız gerektiğini de içerir. Alabileceğiniz önlemleri anlık ve kalıcı olmak üzere iki ana kategoriye ayırabiliriz.

Anında Alınacak Tedbirler: 3 Altın Kural

1. Bilinmeyen Numaralara Yanıt Vermeyin Çağrı Sahteciliği Nedir?: Tanımadığınız bir numaradan gelen aramayı yanıtlamamak, en basit ve en etkili savunma hattınızdır. Eğer önemli bir aramaysa, arayan kişi sesli mesaj bırakır veya SMS ile ulaşmaya çalışır.   
2. Şüpheli Gelen Çağrıyı Hemen Kapatın Çağrı Sahteciliği Nedir?: Eğer bir aramayı açar ve karşıdaki kişinin söylediklerinden en ufak bir şüphe duyarsanız, hiç düşünmeden telefonu kapatın. “Evet” veya “hayır” gibi basit sorulara dahi yanıt vermekten kaçının. Çünkü dolandırıcılar, sesinizi kaydedip sahte işlemler için kullanabilirler. Telefonu kapatmak, dolandırıcının psikolojik baskı kurma şansını ortadan kaldırır.   
3. Resmi Kurumları Kendiniz Arayarak Doğrulayın Çağrı Sahteciliği Nedir?: Eğer arayan kişi bir banka, kamu kurumu veya tanıdığınız bir şirket olduğunu iddia ediyorsa, ona güvenmek yerine hemen telefonu kapatın. Ardından, ilgili kurumun resmi web sitesinden, hesabınızın faturasından veya internet aramasından bulduğunuz numarayı kendiniz arayın. Bu basit ama hayati adım, dolandırıcıyı deşifre etmenin en kesin yoludur.   

Teknolojik ve Bireysel Önlemler

• Operatör Hizmetleri Çağrı Sahteciliği Nedir?: Türkiye’deki mobil operatörler, çağrı engelleme hizmetleri sunmaktadır. Bu hizmetler, belirli numaraları engellemenize veya yalnızca izin verdiğiniz numaralardan gelen çağrıları kabul etmenize olanak tanır.Bu hizmetleri kullanarak kendinize özel bir “kara liste” oluşturabilirsiniz.   
• Uygulama Tabanlı Çözümler Çağrı Sahteciliği Nedir?: Mr. Number, Hiya ve Truecaller gibi spam filtreleme uygulamaları, milyonlarca kullanıcının geri bildirimleriyle oluşturulmuş devasa bir dolandırıcı ve spam veritabanı sayesinde potansiyel tehditleri otomatik olarak engeller. Bu uygulamalar, telefonu açmadan önce arayan numaranın dolandırıcı olup olmadığını göstererek size ek bir koruma katmanı sağlar.   
• Ek Bilgi Güvenliği Alışkanlıkları Çağrı Sahteciliği Nedir?:
  • Güçlü Parola ve İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA): Çağrı sahteciliği doğrudan parola çalmaya yönelik olmasa da, dolandırıcılık senaryosunun sonunda finansal hesaplara erişimi hedeflediğini unutmamak gerekir. Bu nedenle, tüm hesaplarınızda güçlü ve benzersiz parolalar kullanmak ve mümkün olan her yerde iki faktörlü kimlik doğrulamayı etkinleştirmek hayati önem taşır.   
  • Sesli Mesaj Güvenliği: Sesli mesaj kutunuza mutlaka şifre koyun. Bazı servisler, numaranız taklit edildiğinde şifresiz erişime izin verebilir. Bu basit önlem, dolandırıcıların sesli mesajlarınıza erişmesini engelleyecektir.   

Bireysel önlemler her ne kadar önemli olsa da, bu sorun yalnızca kullanıcıların “akıllı” davranmasıyla çözülemeyecek kadar geniş bir ekosistem sorunudur. STIR/SHAKEN gibi teknolojiler, soruna sistem seviyesinde bir çözüm sunmayı hedefler. Bu teknoloji, arayan numarasının gerçekliğini dijital olarak doğrulayarak sahteciliği kaynağında engellemeyi amaçlar. Bu protokoller, tıpkı e-ticaret sitelerinin güvenliğini sağlayan süreçler gibi, arayan kimliği bilgilerinin dijital olarak imzalanmasını ve doğrulanmasını sağlar. Bu sayede, aramayı alan kişi, ekranda gördüğü numaranın gerçekten o numaradan geldiğine dair bir garantiye sahip olur. Bu durum, yalnızca bireysel önlemlerin ötesinde, telekomünikasyon altyapısının kendisini güçlendirme ihtiyacını ortaya koyar.   

Çağrı Sahteciliği Nedir?: Korunma Kalkanı: Anında ve Kalıcı Önlemler

Tür	Açıklama
Anında Alınacak Önlemler	– Şüpheli gelen çağrıları hemen kapatın. – “Evet” veya “Hayır” demeyin. – Tanımadığınız numaraları açmayın. – Eğer arayan bir kurumsa, telefonu kapatıp kurumun resmi numarasını kendiniz arayın.
Kalıcı Alışkanlıklar	– Güçlü ve benzersiz parolalar kullanın. – İki Faktörlü Kimlik Doğrulama (2FA) özelliğini etkinleştirin. – Telefon operatörünüzün çağrı engelleme hizmetlerini kullanın. – Güvenilir çağrı engelleme uygulamaları (Mr. Number, Hiya, Truecaller vb.) yükleyin. – Sesli mesaj kutunuza şifre koymayı unutmayın.

Mağdur Olursanız Ne Yapmalısınız? Hukuki ve Yasal Süreçler

Çağrı sahteciliği mağduru olmak, yalnızca maddi bir kayıp değil, aynı zamanda kişisel verilerin güvenliği ve psikolojik bir travma anlamına gelir. Eğer bir dolandırıcılık eyleminin kurbanı olduğunuzu fark ederseniz, hemen harekete geçmeniz hayati önem taşır.

• Suç Duyurusu ve Şikayet Yolları: İlk ve en önemli adım, en yakın polis karakoluna veya doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığına giderek suç duyurusunda bulunmaktır. Unutmayın ki, hukuki süreçlerin başlayabilmesi için resmi bir makama başvurmanız gerekmektedir. Ayrıca, e-Devlet Kapısı üzerinden Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) veya Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi’ne (CİMER) şikayet başvurusu da yapabilirsiniz.   
• Dolandırıcılığı Bekleyen Cezalar: Türk Ceza Kanunu (TCK) kapsamında “çağrı sahteciliği” adında spesifik bir suç tanımı bulunmamaktadır. Ancak bu yöntemle işlenen asıl suç, TCK’nın ilgili maddelerince cezalandırılır. En sık karşılaşılan suç tipi, **”Nitelikli Dolandırıcılık”**tır. Özellikle bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenen dolandırıcılık suçu (TCK 158/1-f), ağır yaptırımlar öngörmektedir.   

Bu suçun cezası 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Eğer suç, suç işlemek için kurulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işleniyorsa, verilecek ceza yarı oranında artırılabilir.   

Hukuk sistemi, teknolojik suçları doğrudan tanımlamakta zorlansa da, bu suçların neden olduğu sonuçları cezalandırarak dolandırıcılara karşı geniş bir yelpazede caydırıcılık sağlamaktadır. Örneğin, dolandırıcılık sırasında sahte kimlik bilgileri veya sahte belgeler kullanılıyorsa, fail ayrıca “Özel Belgede Sahtecilik” (TCK 207) ve   

“Başkasına Ait Kimlik veya Kimlik Bilgilerinin Kullanılması” (TCK 268) gibi ek suçlardan da yargılanabilir. Bu durum, dolandırıcıların sadece bir değil, birden fazla suçtan ceza alabileceği anlamına gelir.

Çağrı Sahteciliği Nedir?: Dolandırıcılık Suçları ve Yasal Cezalar (TCK’da)

Suç Türü	İlgili TCK Maddesi	Öngörülen Ceza	Dava Zamanaşımı Süresi
Basit Dolandırıcılık	TCK 157	1 yıldan 5 yıla kadar hapis + 5000 güne kadar adli para cezası	8 yıl
Nitelikli Dolandırıcılık	TCK 158	3 yıldan 10 yıla kadar hapis + 5000 güne kadar adli para cezası	15 yıl
Nitelikli Dolandırıcılık (Bilişim Sistemleri)	TCK 158/1-f	En az 4 yıl hapis + adli para cezası (suçtan elde edilen menfaatin 2 katından az olamaz)	15 yıl

Nitelikli dolandırıcılık suçu, mağdurun şikayetine bağlı değildir; savcılık tarafından kendiliğinden soruşturma başlatılır.Bu suçlarla ilgili davalar, Ağır Ceza Mahkemelerinde görülür ve dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Bu bilgiler, mağdurların suç duyurusunda bulunma motivasyonunu artırabilir.   

Çağrı Sahteciliği Nedir?: Bilgi En Güçlü Kalkanınızdır

Çağrı sahteciliği, yalnızca teknolojik bir hileden ibaret değildir; insan psikolojisini hedef alan çok katmanlı bir dolandırıcılık yöntemidir. Bu nedenle, en güçlü korunma kalkanınız, bu teknolojiyi ve psikolojik taktikleri anlamaktan geçer.

Unutulmamalıdır ki, hiçbir meşru kamu kurumu ya da banka sizden telefonla para veya kişisel bilgi istemez. Size bir tehdit veya büyük bir ödül vaadiyle yaklaşıyorlarsa, bu kırmızı bir alarmdır ve ilk yapmanız gereken şey telefonu kapatmaktır.

Bu yazıda edindiğiniz bilgileri kendinize saklamayın. Bu tehditlere karşı en savunmasız olanlar, genellikle teknolojiden uzak duran veya bu tür dolandırıcılıkların farkında olmayan kişilerdir. Bu nedenle, bu bilgiyi arkadaşlarınızla ve özellikle yaşlı aile üyelerinizle paylaşın. Herkesin bu konuya dair bilinçli olması, dolandırıcıların kurban bulmasını zorlaştıracaktır. Farkındalık, bir salgın gibi yayılan bu dolandırıcılık türüne karşı en etkili silahtır.

Çağrı Sahteciliği Nedir, Nasıl Korunuruz? – Kaynaklar

kaspersky.com.tr
Telefon Numarası Sahteciliği Hakkında Bilinmesi Gereken Her Şey – KasperskyYeni pencerede açılır
kaspersky.com.tr
Robot çağrılar nedir ve nasıl durdurulur? – KasperskyYeni pencerede açılır
pcmag.com
What’s VoIP’s Big Security Problem? SIP – PCMagYeni pencerede açılır
en.wikipedia.org
Caller ID spoofing – WikipediaYeni pencerede açılır
izmir.pol.tr
iletişim yoluyla dolandırıcılık – İzmir Emniyet MüdürlüğüYeni pencerede açılır
youtube.com
Yaşlı Bir Kadın, Telefon Dolandırıcılarının Hedefi Oldu – YouTubeYeni pencerede açılır
aa.com.tr
Polisten dolandırıcılık yöntemlerine ilişkin uyarı – Anadolu AjansıYeni pencerede açılır
kaspersky.com.tr
Mobil dolandırıcılıklar: dolandırıcılıkları tespit etme ve kendinizi koruma – KasperskyYeni pencerede açılır
youtube.com
Böyle dolandırıcılık filmlerde yok! Eskişehirli çifti film senaryosu gibi bir yöntemle soydular!Yeni pencerede açılır
iienstitu.com
Dolandırıcılar Tarafından Kullanılan 10 İkna Tekniği – IIENSTITUYeni pencerede açılır
fcc.gov
Caller ID Spoofing | Federal Communications CommissionYeni pencerede açılır
carilionclinic.org
How to Spot Spoof Calls – Carilion ClinicYeni pencerede açılır
scamwatch.gov.au
Dolandırıcılık nasıl tespit edilir ve önlenir – Scamwatch