Bilim dünyası, insanların hayallerini süsleyen birçok projeye ev sahipliği yapıyor. Peki, insanların yeniden diriltme hayalden öte bir şey mi?
Teknolojinin Hızla Gelişimi ve Olanaklar
Teknolojinin baş döndürücü bir hızla geliştiği bir çağda yaşıyoruz. Yaklaşık 20 yıl önce, buzdolaplarımızdan internete bağlanabileceğimiz kimin aklına gelirdi? Çocukluğumda seyrettiğim bilim kurgu filmleri neredeyse gerçek olmaya başladı. Düşünsene, cep telefonları akıllandı, arabalar kendi kendine gitmeye başladı. Ama tabii, iş “yeniden hayata döndürme” gibi konulara geldiğinde işler biraz karmaşıklaşıyor.
Bu Konu Üzerine Yapılan Çalışmalar
Bu alanda yapılan çalışmaların sayısı azımsanmayacak kadar çok. Çeşitli araştırma grupları ve bilim insanları özellikle beynin nasıl çalıştığını çözmeye çalışıyorlar. 2023’ün başlarında, ABD’deki bir grup araştırmacı, farelerin beyin hücrelerinin ölümden kısa bir süre sonra nasıl yeniden etkinleştirilebileceğini gösteren bir makale yayımladı. Elbette ki bu, hemen yarın sevdiğimiz birini geri getirebileceğiz anlamına gelmiyor ama umut vaat ediyor.
Ahlaki Düşünceler ve Toplumsal Etkiler
İşin bir de etik boyutu var. Mesela, sevdiğimiz birini geri getirme fikri kulağa hoş gelebilir. Ama ya bu, kişinin istemezse? Ya da bunun toplum üzerindeki etkisi ne olur? Doktora yaparken tanıştığım bir etik profesörü, “Her mümkün olan şey yapılmalı mı?” diye sormuştu bir gün. Gerçekten de düşününce, “Al elmayı ye” demek kadar kolay değil. Sen ne düşünüyorsun? Böyle bir tercihin olsaydı, ne yapardın?
Geçmişteki Efsaneler ve Halk İnanışları
Diriliş fikri çok eskiye dayanıyor aslında. Türk mitolojisinde bile İskandinav mitlerinde olduğu gibi diriliş, yeniden doğuş motifleri var. Tarih kitaplarında okumuşsundur belki, Anka kuşu mesela, küllerinden yeniden doğan efsanevi bir varlık. Günümüz bilimi, bu efsaneleri bir adım öteye taşımaya çalışıyor.
Kişisel Deneyimler ve Tarihten Örnekler
Eskiden köyümüzde yaşlılar bir olay hakkında konuşurken, “Ölenle ölünmez” derlerdi. Elbette acı bir kayıptan sonra bu söz pek az işe yarar ama hayatın devam ettiğini hatırlatır bize. Geçtiğimiz yaz, eski bir dostumuzu kaybetmiştik ve işte tam bu noktada, o hatıralar ve yaşadıklarımız ölümsüzlüğünü sürdürüyordu.
Gelecek Perspektifleri
Her ne kadar şu an için bilimsel olarak gerçekleştirilmesi pek mümkün görünmese de, gelecekte neler olabileceği hepimizin merak konusu. Kimi bilim insanları, “transhümanizm” kavramını gündeme getiriyor ve insanın teknolojik yollarla evrimsel bir sıçrama yapabileceğini öne sürüyor. Bu konuda sen ne düşünüyorsun? Gece yatarken kafanı yastığa koyduğunda bu tür düşünceler aklından geçiyor mu?
Nihai Düşünceler ve Özet
Öyle görünüyor ki, bu konu hakkında kesin bir sonuca varmak pek kolay değil. Bilim ve teknoloji, evrimini sürdürdükçe bu tür projeler üzerine tartışmalar da devam edecek. Yani lafın tamamı deliye söylenmez derler, biraz bekleyip göreceğiz sanırım. Bu yazı başında seni düşündüren veya şaşırtan bir şey oldu mu? Düşüncelerini paylaşmayı unutma!
Bilimsel Olarak Mümkün mü?
Hayatın en büyük gizemlerinden biri ölüm. Peki ya ölümün son olmadığını, bir gün geri dönebileceğimizi hayal edin? Bilim kurgu filmlerinde sıkça gördüğümüz gibi, dondurulmuş bedenler gelecekteki teknolojilerle hayata döndürülüyor. Ama gerçek hayatta durum ne? Cryonics adı verilen yeniden diriltme projeleri, ölü bedenleri dondurarak gelecekte canlandırma vaadiyle yıllardır tartışılıyor. Bu yazı, konuyu eğlenceli bir şekilde ele alacak, bilimsel gerçekleri masaya yatıracak ve sizi düşündürecek. Hazır mısınız? Hadi başlayalım!
Yeniden Diriltme Nedir ve Nasıl Ortaya Çıktı?
Yeniden diriltme projeleri denince akla ilk gelen cryonics, yani kriyonik. Bu, yasal ölümden hemen sonra bedeni ultra düşük sıcaklıklara dondurarak korumak ve gelecekteki tıbbi gelişmelerle hayata döndürmek fikrine dayanıyor. Fikir, 1960’larda Robert Ettinger’ın “The Prospect of Immortality” kitabıyla popülerleşti. Ettinger, bedenleri dondurmanın bir “zaman makinesi” gibi çalışabileceğini savunuyordu – sizi geleceğe taşıyan bir tür ambulans.
Tarihsel olarak, ilk uygulama 1967’de James Bedford’un bedeniyle yapıldı. Bedford’un bedeni hala korunuyor, ama o zamandan beri yüzlerce insan (ve hatta evcil hayvanlar) bu yola başvurdu. Erken denemeler pek iç açıcı değil: 1970’lerde bazı bedenler finansal sorunlar yüzünden çözülüp bozuldu, hatta korku filmi gibi kokuşma hikayeleri var! Bugün ise Alcor ve Cryonics Institute gibi kurumlar, daha profesyonel yöntemlerle çalışıyor. Maliyet? 28 bin dolardan 200 bin dolara kadar çıkabiliyor, genellikle hayat sigortasıyla finanse ediliyor.
Bilimsel Temeller: Gerçek mi, Hayal mi?
Cryonics’in bilimsel dayanağı, düşük sıcaklıkların metabolizmayı yavaşlatması. Sıvı nitrojenle (-196°C) dondurulan bedenlerde hücreler “uyku” moduna geçiyor. Modern yöntemlerde, buz kristallerinin hücrelere zarar vermesini önlemek için vitrifikasyon kullanılıyor – yani cama benzer bir hale getiriliyor. Küçük dokular ve hücreler (sperm gibi) başarıyla dondurulup canlandırılıyor, ama bütün bir insan bedeni? Henüz hayır.
Başarı hikayeleri sınırlı. Örneğin, bazı hayvan deneylerinde organlar dondurulup canlandırıldı, ama insanlarda gerçek bir revival yok. Başarısızlıklar ise bol: Erken cryonics girişimlerinde bedenler çözülmüş, hatta bir Fransız çiftin hikayesi gibi, dondurucu arızası umutları yok etmiş. Bilim insanları, beyin hasarının geri döndürülemez olduğunu söylüyor – cryoprotectant kimyasallar toksik, ve dondurma süreci çatlamalara yol açıyor.
Peki diğer projeler? Beyin yükleme (mind uploading), bilinci dijitale aktarmayı hedefliyor, ama bu da spekülatif. Klonlama ise yeni bir beden yaratır, orijinali diriltmez. Zaman yolculuğu veya nanobotlar gibi fikirler ise tamamen bilim kurgu sınırında.
Günümüzdeki Durum: Kimler Yaptırıyor ve Neden?
Şu an yaklaşık 250 beden cryonics tesislerinde korunuyor, 1500’den fazla kişi sıraya girmiş. Ünlüler arasında Ted Williams gibi isimler var, ama çoğu sıradan insanlar – geleceğe yatırım yapanlar. Evcil hayvanlar bile donduruluyor! Cryonics Institute, 170’den fazla hayvanı korumuş.
Ama eleştirmenler sert: Bilim topluluğu cryonics’i “sahte bilim” olarak görüyor. Cryobiology Derneği, bunun spekülasyon olduğunu belirtiyor. Etik sorunlar da var: Ölüm kavramını değiştiriyor mu? Ya revival olursa ve sevdikleriniz yoksa? Veya acı dolu bir hayata mı dönersiniz?
Gelecekte Mümkün Olabilir mi?
Umutlu olanlar, nanoteknolojiyle hücreleri onarmanın veya beyin taramasıyla simülasyon yaratmanın mümkün olacağını düşünüyor. Araştırmalar, 3D basılı organları 30 gün canlı tutmayı başardı – belki bir gün bedenleri de canlandırırız. Ama gerçekçi olalım: Şu anki teknolojiyle imkansız. Gelecekteki ilerlemeler (yaşlanmayı tersine çevirme gibi) belki değiştirebilir, ama garanti yok.
Diriltme Hayali Gerçekleşir mi?
Yeniden diriltme projeleri büyüleyici, ama bilimsel olarak henüz mümkün değil. Eğlenceli bir fikir olsa da, ölümle yüzleşmek yerine geleceğe kaçış gibi görünebilir. Eğer ilgileniyorsanız, araştırmanızı yapın – belki siz de sıraya girersiniz! Ama unutmayın, hayatı dolu dolu yaşamak en iyi “diriltme” yöntemi olabilir.
Dünyayı Değiştiren Bilimsel Hatalar
Kaynaklar:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Cryonics
- https://www.theguardian.com/science/2006/mar/17/france.internationalnews
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4733321/
- https://www.cryonicsarchive.org/library/revival-of-alcor-patients/
- https://www.mdlinx.com/article/cryosleep-how-close-are-we-to-reviving-the-dead/3cC19ei9nA2vn7rhPQ1MHC
- https://bigthink.com/hard-science/resurrection-science/
- https://www.livescience.com/health/death/we-dont-yet-have-the-know-how-to-properly-maintain-a-corpse-brain-why-cryonics-is-a-non-starter-in-our-quest-for-immortality
- https://www.smithsonianmag.com/smart-news/200-frozen-heads-and-bodies-await-revival-at-this-arizona-cryonics-facility-180980981/
- https://www.cryonics.org/
- https://jonathandespres.com/cryonicsrevival/